De Beste Denkboeken

Thinking Man, Su Blackwell

In mijn eerste blog beloofde ik een aantal denkboeken te belichten. Ik had er toen al een paar op het oog, maar inmiddels stijgt het aantal interessante boeken flink! Een paar boeken heb ik aangeschaft en gelezen. Een groter aantal wacht geduldig tot mijn eerstvolgende vakantie...

Hieronder dus een korte beschrijving van 'de beste' denkboeken en aanverwante onderwerpen.

Weet/ken je nog een titel die ik over het hoofd heb gezien? Ik hoor het graag, dan voeg ik deze toe. Beter Denken begint hier... veel denkplezier!


1. Beter Denken | Edward de Bono | ISBN: 9789043015110
De Bono beschrijft een aantal praktische, eenvoudige en effectieve methoden waarmee we onze manier van denken, beslissingen nemen en problemen oplossen kunnen verbeteren. 'U leert:

• Uw denkprocessen te verbeteren door uw perceptie te ontwikkelen
• Uw denkvaardigheden optimaal te benutten
• Een onderscheid te maken tussen uw intelligentie en uw denken
• Goede, toekomstgerichte beslissingen te nemen

U kunt beter leren denken dan u nu doet! Met dit boek ontdekt u hoe.'



2. De Kunst van het Heldere Denken | Rolf Dobelli | ISBN: 9789023477624
Een miljoen jaar lang heeft de mens geleefd als jager of verzamelaar – en pas de laatste duizend jaar laat hij dat bestaan langzaam achter zich. Maar zo gemakkelijk komen we niet van onze prehistorische instincten af. Met name als we, in onze moderne omstandigheden, systematisch moeten denken, maar tegelijkertijd op oeroude emoties afgaan, gaat er van alles en nog wat fout. En die vergissingen kunnen behoorlijk verwoestend uitpakken. Rolf Dobelli neemt onze ergste fouten onder de loep en geeft advies hoe ze te vermijden.

We leren bijvoorbeeld waarom we onze eigen kennis stelselmatig overschatten; waarom iets niet juister wordt als miljoenen mensen het voor waar aanzien; waarom we theorieën blijven koesteren, zelfs als ze aantoonbaar onjuist zijn. Het boek is naast inhoudsvol ook op een humoristische wijze geschreven.


3. Creativiteit Hoe? Zo! | Igor Byttebier | ISBN: 9789020950175
Een vernieuwend en inspirerend boek met de beste inzichten en tips om de creativiteit van jezelf en je organisatie beter te benutten.
Geïllustreerd met vele praktische voorbeelden.
Origineel vormgegeven, volledig in kleur met vele illustraties en schema's
Verrassend efficiënte methodes, zowel voor het bedenken van nieuwe ideeën als voor het uitwerken ervan.
Dit boek geeft de lezer een rondleiding in zijn eigen denken en helpt hem de eigen creativiteit te ontdekken. Ook wordt aandacht besteed aan het creatief proces en de creativiteit met de groep om te eindigen met creativiteitsmanagement. Het boek bestaat uit blauwe, rode en gele ruimtes die elk op een eigen wijze het creatief leerproces weergeven, respectievelijk qua inzicht, gevoel en inspiratie.
Het boek is geïllustreerd met vele schema's tekeningen, foto's, oefeningen en checklist.



4. Ja-maar... Omdenken | Berthold Gunster | ISBN: 9789022996973
Dit praktische boekje laat in een notendop zien wat omdenken betekent en hoe je dat doet. Om in te bladeren, te grazen, ideeën op te doen, op het verkeerde been gezet te worden en vooral om je eigen creatieve vermogens te prikkelen. Kortom, om te kijken, denken en – vooral – creëren.
Berthold Gunster (1959) is grondlegger van de Ja-maar® filosofie. 









5. Beter leren Denken | Joke van Velzen | ISBN: 9789044128680
Het denken kan worden verbeterd door de denkvaardigheden te trainen. Maar is dat voldoende?
Via wetenschappelijke inzichten argumenteert dit boek dat het denken wordt verbeterd via het metacognitief denken. Metacognitief denken betekent kennis verwerven over de wijze waarop het denken wordt ingezet en gebruikt en deze kennis is essentieel in het verwerven van denkexpertise. Het verbeteren van het denken is in dit boek uitgewerkt als een lijn die loopt van het leren gebruiken van de denkvaardigheden tot en met het metacognitief denken.
Het oefenen van de denkvaardigheden met behulp van denkopdrachten is een eerste vereiste, maar het denken zal pas sterk verbeteren wanneer daarbij het metacognitief denken wordt aangesproken. Aan de hand van vele denkopdrachten wordt niet alleen het betoog ondersteund en de lezer uitgenodigd tot denken, maar wordt ook een lastig onderwerp als het denken zichtbaar gemaakt.


6. Het Slimme Onbewuste | Ap Dijksterhuis | ISBN: 9789035139435
Waarom helpt nadenken vaak niet bij het nemen van beslissingen? Waarom vinden we een liedje dat al weken op nummer 1 staat in de hitlijsten leuker dan een liedje dat we voor het eerst horen? En hadden Mozart en Einstein een beter functionerend bewustzijn dan wij, of was het hun onbewuste dat hen tot genieën maakte? We plaatsen het bewustzijn op een voetstuk, zien het als de kroon op de evolutie en denken dat het ons onderscheidt van andere dieren: dat het ons verstandig en rationeel maakt, dat het de baas is in ons brein en dat het ons gedrag stuurt. Ons onbewuste daarentegen zien we als ondergeschikt. Het is niet meer dan een hulpje van het bewustzijn. Freud zag het al als een vergaarbak van ellendige herinneringen en dierlijke driften die door het bewustzijn beteugeld moeten worden. Het slimme onbewuste laat zien dat deze zienswijze onzinnig is en dat juist het onbewuste allesbepalend is. Ons onbewuste stuurt (met een verwerkingscapaciteit die ongeveer 200.000 keer zo groot is als die van het bewustzijn) ons gedrag, ons denken en onze gevoelens. Ap Dijksterhuis weet op verbluffend heldere wijze duidelijk te maken hoe menselijk gedrag werkt.


7. Creatief Denken | Edward de Bono | ISBN: 9789047002833
Van de hand van Edward de Bono, bestsellerauteur van onder meer Zes denkende hoofddeksels en Gym voor je geest, is er nu het allesoverkoepelende magnum opus: Creatief denken. Met dit boek wil hij ons aanzetten ons denken te vernieuwen. Veel conflicten en problemen van honger en oorlog tot onze eigen problemen thuis en op het werk blijven onopgelost. Niet omdat ze niet op te lossen zijn, maar doordat we ze al jaren- of eeuwenlang op dezelfde manier bekijken. We kunnen de oplossing eenvoudigweg nog niet bedenken. De Bono beschrijft in Creatief denken de ontwikkeling van ons denken, legt uit hoe ons brein werkt en reikt ons vervolgens simpele, praktische en effectieve technieken aan om creatief te denken. Enkele van deze technieken zijn bekend uit zijn vorige boeken, zoals het lateraal denken en de zes denkende hoofddeksels, andere zijn nieuw ontwikkeld. Met Creatief denken leggen we de denklat een stuk hoger en leren we slimmer denken, waardoor we zowel op persoonlijk als op zakelijk niveau problemen creatiever oplossen en succesvoller worden.

8. Creatief denken - 101 ideeën om denkpatronen te doorbreken |
Rob Eastaway | ISBN: 9789058777362

Ons verstand draait vaak op routine; we denken op onze eigen vertrouwde manier en gebruiken logica die we eerder met succes hebben toegepast. Dit kan ons het gevoel geven dat we vastzitten in een sleur. We geven originele gedachten geen kans, kunnen sommige problemen niet afdoende oplossen en laten veel mogelijkheden onbenut.
CREATIEF DENKEN bevat een scala aan originele denkwijzen die een frisse kijk geven op alle aspecten van het leven: werk, vrije tijd en relaties.
Onze gedachten worden begrensd door factoren waar we ons vaak niet van bewust zijn. Als we weten wat onze beperkingen zijn, kunnen we proberen onze blik te verruimen. Dit boek bevat veel inspirerende ideeën die daarbij kunnen helpen. Je krijgt technieken aangereikt voor het oplossen van problemen en het nemen van beslissingen. Je leert ook je doelen op een praktische manier te verwezenlijken en je fantasie te gebruiken - zowel bij creatieve activiteiten als in het dagelijks leven.
Iedereen kan denkpatronen doorbreken en originele gedachten hebben.


9. 30 Days to Better Thinking and Better Living Through Critical Thinking | Richard Paul, Linda Elder | ISBN: 9780133092561

Better critical thinking can transform your life and help you improve every decision you make! Now, in just 30 days, master specific, easy-to-learn critical thinking techniques that help you cut through lies, gain insight, and make smarter choices in every area of your life -- from work and money to intimate relationships. World-renowned critical thinking experts Dr. Linda Elder and Dr. Richard Paul show how to overcome poor thinking habits caused by self-delusion or out-of-control emotions... clarify what you really want... recognize what you don’t know… ask better questions... resist brainwashing, manipulation, and hypocrisy... critically evaluate what you’re told by advertisers, politicians, your boss, and even your family… avoid worrying, conformism, and blame. Every day, you'll focus on a specific thinking habit, mastering practical strategies for achieving results, tracking your progress, gaining confidence, and getting smarter!

10. Unthink | Chris Paley | ISBN: 9781444779714

Your life is dominated by your unconscious mind: by thoughts you're unaware of and movements you don't realise you are making. Words, colours, mannerisms and other cues you don't realise are affecting you, change what you think. The confidence you have in your ability to reason and to consciously choose what to do is caused by a series of illusions that scientists are only just beginning to understand. The discovery of these illusions will change the way we see ourselves more than the discoveries of Darwin and Copernicus. Unthink explores the unconscious decisions we make, and covers a variety of topics, ranging from how we choose politicians and romantic partners to more abstract subjects such as whether we can consciously decide to move our fingers. The counter-intuitive observations that Chris makes in the book include: · If you want someone to fancy you, wear red and meet them somewhere frightening. · When waitresses repeat customers' orders back to them instead of just saying 'yes' they receive bigger tips. · To reduce your shopping bill, start at the beer and snacks end of the store and work backwards. · If you sit someone in an upright chair when you give them good news they will be prouder of their achievements. · Having a picture of your family on your desk might make you work harder, but you'll be rattier when you get home! Chris Paley shows us how we can understand ourselves and others better, by having a greater understanding of the way that the unconscious mind has an impact of the way we live our lives.



11. Praktijkboek dynamische oordeelsvorming | Martin van den Broek | ISBN: 9789062388738
Hoe kun je een vergadering goed laten verlopen? Hoe krijgen gesprekken het gewenste resultaat? Hoe kom je tot een goed en gedragen besluit? Individuele beslissingen en groepsbesluiten bepalen wat er in de wereld gebeurt. De huidige tijd noodzaakt mensen en organisaties om onder hoge tijdsdruk keuzes te maken. Dit heeft het risico van te snel genomen besluiten waarvan de consequenties onvoldoende zijn doordacht en die niet leiden tot het beoogde resultaat. Dit Praktijkboek biedt hulpmiddelen om als persoon in korte tijd te komen tot doordachte werkzame besluiten en als groep tot doordachte gedragen, werkzame besluiten.

De methode Dynamische Oordeelsvorming wordt in dit boek uitgelegd en toegelicht aan de hand van vele praktijkvoorbeelden. Het model ‘beschrijft hoe je individueel en als groep kunt komen tot heldere conclusies en gedegen besluiten’. Uitgangspunt is steeds de mens met een vraag: het startpunt tot een oordeelsvormingsproces.
Het boek beoogt ‘een middel te zijn tot ontwikkeling van mens en organisatie’. Anders gezegd: een middel om te komen tot een lerende organisatie. In een tijd waarin mensen steeds meer ondergeschikt lijken te worden aan de processen die de efficiency moeten verhogen is het bijzonder te noemen, dat in dit boek een model wordt gepresenteerd voor een organisatie waarin de menselijke maat richtinggevend is.


12. Briljante ideeën: hoe kom je erop? | Steven Johnson | ISBN: 9789029087513

Hoe ontstaan goede ideeën? Verschijnen ze als een donderslag bij heldere hemel, of juist niet? En waar komt die donderslag dan vandaan? Dit boek laat de lezer kennismaken met innovatief denken:

- Wat wordt verstaan onder de 10/10-regel?
- Wat houdt exaptatie in en welke elementen dragen bij aan het optimaliseren van je creatieve mogelijkheden?
- Hoe ontdek je wat voor rol jouw dromen en andere omgevingsfactoren spelen op je innovativiteit?
- Wat kun je zelf doen om een stroom van briljante ideeën op gang te brengen? 

Steven Johnson beantwoordt bovenstaande vragen en reconstrueert in dit boek de ontstaansgeschiedenis van baanbrekende ideeën van grote denkers, ondernemers en wetenschappers. Bestsellerauteur Steven Johnson toont zich een meester in het openen van elke verstarde geest. Met zijn frisse blik spoort hij zijn lezers aan om creatief te denken en de briljante ideeën te laten komen.


13. Denken in beelden | Tineke Verdoes | ISBN: 9789085606536
Denk jij in beelden? Dan kun je in dit boek lezen hoe dat werkt in je hersenen, wat er gebeurt, wanneer het gebeurt en waarom het gebeurt. Nog niet alles is duidelijk ook al is er al veel onderzoek naar gedaan. In ieder geval is nu wel aangetoond dat denken in beelden bestaat. Om de leerstof beter te begrijpen kun je oefenen met de opdrachten voor onder andere taal en rekenen die het makkelijker maken om op tijd klaar te zijn met je werk. Beelddenken komt veel voor, ook in combinatie met bijvoorbeeld dyslexie, ADHD, stoornissen in het autistisch spectrum, dyspraxie, dyscalculie.

Beelddenkers kunnen sommige dingen heel goed, ze zijn bijvoorbeeld heel creatief, en andere niet, ze hebben moeite met woorden en taal. De leerstof is meer afgestemd op talige eigenschappen, beelddenkers hebben daarom een probleem. Over hoe dat werkt in de hersenen kunnen kinderen in de basisschoolleeftijd, ouders, juffen en meesters lezen in Denken in beelden. De voorbeelden, tips en oefeningen zijn op het onderwijs geschreven en eenvoudig toe te passen. 

De combinatie van informatie op kindniveau en tips voor school maken van deze uitgave een waardevol instrument dat kinderen meer zelfvertrouwen kan geven.
Link: http://pdf.swphost.com/boeken/Denken_in_beelden_voorbeeld.pdf


14. De kracht van beelddenken | Ghislaine Bromberger | ISBN: 9789024416646
Met behulp van beelddenken wordt in dit boek het proces beschreven om op een creatieve wijze persoonlijke doelen en behoeftes, teamdoelen en -behoeftes en de doelen van de organisatie op het spoor te komen. Beelddenken is een wijze van bewustzijn dat ratio en intuïtie in verband brengt met elkaar waardoor je koers kunt bepalen.
De auteur presenteert een zevenstappenmethode die het proces ondersteunt. Praktisch uitvoerbare oefeningen worden aangereikt. De levendig verbeelde toekomst ondersteunt het kiezen en het handelen om - met de juiste koers - de visie te realiseren. De oefeningen kunnen op verschillende wijzen in zelfontworpen workshops, trainingen of coachtrajecten worden ingevlochten. Een afsluitend hoofdstuk geeft praktische tips waarmee trainingen kunnen worden verrijkt en ondersteund. Het boek is geschreven voor veranderkundigen: professionals, docenten en trainers - in opleiding - die met mensen werken, individueel en in organisaties.


15. De gids voor helder denken | Suzanne Weusten & Kees Kraaijeveld | ISBN: 9789081359290

Wil je beslissingen beter kunnen onderbouwen? Wil je helder leren nadenken over ingewikkelde problemen? Wil je denkfouten voorkomen? De gids voor helder denken wijst je de weg in je brein.

Dit boek (herziene heruitgave van 'Helder Denken. De routeplanner voor je brein' - 2010) is een praktische handleiding in helder denken. Het verschaft je gereedschap om je gedachten op een rij te zetten, hoofd- en bijzaken te onderscheiden en denkfouten te herkennen.

Aan de hand van voorbeelden, oefeningen en tips leer je weloverwogen een mening te formuleren en een beslissing te nemen. 

Helder denken is denken waar structuur in zit. Structuren snap je sneller als je ze voor je ziet. Alle denkstappen in dit boek zijn uitgetekend in fraai vormgegeven schemaatjes en Argumentenkaarten. Zoals een routeplanner automobilisten in de juiste richting stuurt, zo wijst dit boek je de beste route in je brein. Zo raak je nooit meer de weg kwijt.


16. Het oog kan zichzelf niet zien. Dialoog, de kunst van het samen denken | Els ten Hengel en Jan Bommerez | ISBN: 9789077341179

Als wereldleiders elkaar ontmoeten, wordt daarvoor vaak het woord 'dialoog' gebruikt. Vooral als er grote tegengestelde belangen spelen of wanneer er onderwerpen worden besproken die over grenzen heen reiken, lezen we in de krant dat 'er een dialoog op gang wordt gebracht'.

Tegenwoordig hoor je het woord echter ook steeds vaker in ondernemingen. Zei men vroeger: 'We hebben er nog eens stevig over gediscussieerd en we gaan het zo doen', nu zegt men bijvoorbeeld: 'Wij hebben een interessante dialoog gehad en we zijn tot de conclusie gekomen dat ...' Is de aard van de communicatie echt veranderd of wordt het woord 'dialoog' hier niet goed gebruikt?

In Het oog kan zichzelf niet zien leggen we je uit wat een dialoog is, wanneer je hem toepast en welke spelregels je in acht dient te nemen. We laten je zien dat je de dialoog kunt gebruiken om het potentieel van mensen, groepen en organisaties te exploreren en te benutten.


17. Beelddenken en begripsdenken, een wereld van verschil | Mechel Ensing en Coralien van Hattem | ISBN: 9789048431489
Denken in beelden kan iedereen. Wij worden er namelijk mee geboren. In onze opvoeding en op school leren wij vooral logisch redeneren. Daarom neemt het begripsdenken bij veel mensen snel de plaats in van het oorspronkelijke intuïtieve beelddenken. Maar niet bij iedereen en bij niemand compleet.

De 'Atlas van het beelddenken' beschrijft de wereld van beelddenkers: hun denkwijzen, hun manier van communiceren en de (werk)omgevingen waarin zij zich prettig voelen. De Atlas laat ook de verschillen zien in communiceren, ordenen en werken met begripsdenkers.


Met de Atlas van het beelddenken willen de auteurs een brede groep mensen informeren; niet alleen beelddenkers maar ook hun collega's, leidinggevenden, familie, coaches, trainers, docenten en iedereen die met hen in aanraking komt. Het uitgangspunt is om wederzijds begrip te kweken. De Atlas knipt de theorie en de praktijk van beelddenken op in overzichtelijke stukken. Zo kan iedereen zelf weer de stukken aan elkaar leggen tot een compleet en eigen beeld.



18. Ons feilbare denken (Thinking, fast and slow) | Daniel Kahneman | ISBN: 9789047006473

Psycholoog Daniel Kahneman is de grondlegger van de gedragseconomie en de geluksstudies. Hij maakte korte metten met het idee van de rationeel calculerende mens die in zijn eigen voordeel handelt. Daarvoor in de plaats introduceerde hij de feilbare menselijke psyche in de economie, gekenmerkt door gebrekkig oordeelsvermogen in onzekere omstandigheden. Voor zijn baanbrekend onderzoek won hij in 2002 als eerste psycholoog de Nobelprijs voor de economie.

Kahnemans onderzoek heeft grote invloed gehad op auteurs als Malcolm Gladwell 'Het beslissende moment', Nassim Taleb 'De zwarte zwaan' en Steven Levitt 'Freakonomics'.

Het boek werd meer dan 30.000 keer verkocht, en de term 'Ons feilbare denken' komt in allerlei discussies boven.


19. Het grote vindingrijkboek | David Van Der Kooij | ISBN: 9789461938732

Het Grote Vindingrijkboek is een boek vol inspiratie en informatie voor leerkrachten in het basisonderwijs over een onderwerp waar veel over gesproken wordt: creatief denken. Wat het is, waarom het zo belangrijk is voor ons allemaal en vooral hoe we creatief denken binnen het onderwijs de broodnodige aandacht kunnen geven. Prikkelende achtergronden, praktische lesideeën en persoonlijke anekdotes maken dit boek tot een caleidoscoop van mogelijkheden voor leraren, schoolleiders en iedereen die kinderen wil verrijken met creativiteit!

Omdenken voor Dummies!

Omdenken is een denkwijze waarbij je op een tegenovergestelde manier denkt. Vaak wordt deze denktechniek gebruikt om problemen op te lossen. Hieronder lees je een aantal voorbeelden van omdenken en wat je hieraan hebt.

Omdenken in strip Calvin & Hobbes

Wat heb je aan Omdenken?

Omdenken vind ik waardevol om een aantal redenen. Het is bijvoorbeeld een:

• inspiratiebron voor humor
• voorwaarde om elkaars taal beter te begrijpen
• goede denkmethode voor probleemoplossing
• goede denkmethode voor ideevorming en innovatie.
   

--> Humor

Een oude man van negentig jaar gaat naar de hel. Hij zwerft rond, ziet een vriend van hem die ongeveer even oud is. Op de knie van zijn vriend zit een prachtige jonge blondine. Hij zegt tegen zijn vriend: ‘Weet je zeker dat dit de hel is? Je lijkt het nogal naar je zin te hebben!’ De vriend antwoordt: ‘Ja hoor, het is de hel. Ik ben haar straf.’

Bovenstaand mopje is grappig door de verrassing, door de wisseling in perspectief. In die zin lijkt humor veel op idee-creativiteit: het op een andere manier denken. Wanneer je dus denkt: ‘Aha, dat is een goed idee!’ ben je op een zelfde soort manier verrast. Je denkpatroon verspringt als het ware van logisch denken naar creatief denken. Zie hiervoor ook de voorgaande Beterdenken-blogs.

Humor maakt dus vaak gebruik van omdenken. In stripboeken bijvoorbeeld. Ik ben dan ook een fan van Calvin & Hobbes! Een andere aanrader is de Omdenken Theatershow. Leuk teamuitje?

--> Begrijpelijke Taal

Deze week rondde ik een verrassend goede en nuttige cursus af bij Bureau Taal. Een belangrijke les vond ik dat teksten vaak niet goed worden begrepen door de lezer. Als je wilt dat jouw brieven of e-mails aan je klanten goed worden begrepen is omdenken belangrijk. Denk niet: ‘Wat wil ik vertellen? Maar: ‘Wat wil de lezer horen?’. Voordat je een tekst schrijft moet je daarom nadenken over de volgende punten:

• Doelgroep: voor wie is de tekst?
• Doel: wat moet de lezer doen nadat hij de tekst heeft gelezen?
• Welke vragen heeft de lezer over het onderwerp van je tekst?
• Wat is de belangrijkste boodschap van je tekst?
• Wat wordt de titel van je tekst?
• Structuur: welke (vragende) tussenkopjes gebruik je?

In de cursus oefenden we met het schrijven van begrijpelijke teksten. De enthousiaste docent Inge Leenders gaf veel schrijftips. Bijvoorbeeld over het vermijden van formele woorden en – niet onbelangrijk – het schrappen van overbodige zinnen. Kortom: de cursus is een aanrader als je meer effect wilt hebben met je eigen teksten!

--> Probleemoplossing

Veel problemen kun je met creatief denken – omdenken – oplossen.

Wanneer je bijvoorbeeld in je auto vastzit achter een kudde schapen, is het een probleem om je auto voor de schapen te krijgen. Toeteren helpt bijvoorbeeld niet, omdenken wel! Niet je auto moet vooruit en de schapen in actie komen, maar andersom. Zet dus de auto stil, stap zelf uit en loop voorbij de schapen. Drijf deze terug langs je auto en je kunt weer verder rijden.

--> Innovatie & Idea killers/versnellers!

Wanneer je iets nieuws wilt bedenken zijn vragen die beginnen met: Wat als…? erg belangrijk. Een beroemd voorbeeld is een innovatie in de luchtvaart. Het omdenken experiment begon met de vraag: ‘Wat als we een vliegtuig bouwen die op z’n kop kan vliegen?’. Door hierover verder na te denken bleek dat een vliegtuig dan minder stabiel kon vliegen. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een daadwerkelijke vernieuwing in de luchtvaart; iets oplopende vleugeluiteinden. Deze zorgen nu voor meer stabiliteit. Zonder omdenken was men niet tot deze innovatie gekomen.

Als je een creatief idee hebt of omdenkt, is het erg vervelend als anderen jouw idee direct veroordelen. Dit is dan ook de belangrijkste valkuil. Het eerste idee moet je juist als vertrekpunt nemen voor verdere vragen. Wat kan jijzelf en wat kunnen anderen vanuit dit standpunt nog meer bedenken? Houd dus rekening met deze idea killers, waaronder:

• ja maar
• te duur
• dit wil de klant niet
• niet haalbaar
• geen prioriteit
• laten we realistisch blijven

En... stimuleer de idee versnellers!

Denken over 21st Century Skills & The Matrix

Het was weer een drukke en interessante denk-week. Hieronder een korte impressie.

• Effectief denken

Ik ben begonnen aan de denk-cursus 'Effective Thinking' van het The Bono-instituut. De eerste les ging over de denkvalkuilen van intelligente mensen. Maar daarover later in een andere blog meer…!

• Creatief denken

Mijn oudste zoon (6) verraste me met zijn bijna filosofische antwoord op mijn vraag ‘De appel valt niet ver van..?’ Zijn antwoord: ‘de andere appel!’. Het is duidelijk: zijn denken wordt nog niet beïnvloed door beperkende, ingesleten denk-patronen...

• Innovatief denken

Voor mijn werk werd ik uitgenodigd om deel te nemen aan een interessante challenge, waarbij na een introductie bijeenkomst - via een intern sociaal platform - ideeën konden worden aangedragen voor nieuwe productontwikkeling. Ik heb wat ideeën gepost en reacties/suggesties op andere ideeën aangedragen. Ben benieuwd naar het vervolg.

• Strategisch denken

Interessant was ook een bijgewoonde workshop over scenario planning. Dit gaat over goed nadenken over de toekomst, door een verkenning te maken van mogelijke veranderingen in de toekomst. In een oefening werkten we in groepjes benoemde, tegengestelde mogelijkheden ('werelden') uit op een assen stelsel. Hiermee kon de impact worden bepaald en maatregelen worden bedacht voor bijsturing van de organisatie strategie. Het onderwerp ging over artificiële intelligentie. Onze gekozen mogelijkheden zoemden in op de bionische mens en rechtvaardigheid/macht (wie zit in de toekomst aan de knoppen: de mens (dictator) of computer?). Opmerkelijk waren de Hollywood-associaties van The Matrix, Terminator en Elysium!

Voor meer informatie over strategisch denken en scenario planning:

• Presence: An Exploration of Profound Change in People, Organizations, and Society – Peter M. Senge et al. (2005)
• Scenario Planning in Organizations: How to Create, Use, and Assess Scenarios – Thomas Chermack (2011)
• Wijzer in de toekomst – Jan Nekkers (6e druk, 2011)
• Thinking Strategically – Harvard Business School Press (2010)

• Beïnvloed denken

Interessant vond ik dit bij toeval gevonden artikel. Hierin worden enkele onderzoeken aangehaald waaruit blijkt dat ons denken – en de eruit voortvloeiende besluiten – in hoge mate beïnvloed worden door lichamelijke factoren. Zo blijkt de fysieke omgeving in grote mate ons denken en oordeelsvermogen te beïnvloeden. Volgens de onderzoekers doordat we als baby als eerste zintuig de tastzin ontwikkelen en veel later bijvoorbeeld abstract denken. Ook blijken we bij slaaptekort niet extra voorzichtig (ter compensatie) maar juist te optimistisch in onze besluitvorming. In zichzelf misschien niet verrassend (denk bijvoorbeeld aan NLP) maar weinig mensen staan hierbij stil of zijn zich hiervan bewust. En met meer bewustzijn kun je de kwaliteit van je eigen denken vergroten. 

Neem dus geen besluiten als je nodig moet plassen en geef een warme beker thee aan je partner, kennis of klant en wacht tot deze zit op een prettige stoel, als je uit bent op een gunstig besluit!  

• 21st Century Skills

Eind vorige week zat ik een Medezeggenschapsraad-vergadering voor van de school waar mijn kinderen op zitten. Veel aandacht voor de kwaliteit van het onderwijs en het (leer)klimaat/sfeer op school. Interessant vond ik deze website over 21st Century Skills: vaardigheden die kinderen van nu nodig hebben om zich in de snel veranderende wereld van de 21ste eeuw te kunnen redden.

De auteur concludeert: 'Goed kunnen denken kan dan het verschil maken...'. Laat dat nu precies zijn waar deze blog over gaat! ;-)

Logisch toch?

Als vader van drie jonge kinderen voel ik me soms een soort gezinsantropoloog, die het denkgedrag van z'n kroost observeert. Elke ouder kan zich daarin wel herkennen denk ik. Wonderbaarlijk soms wat die jonge mensen (be)denken, verbinden, vragen en verzinnen. Zo is het volstrekt logisch om een snee brood een broterham te noemen en bijvoorbeeld een vraag aan mijn oudste zoon of hij weet hoe het ding heet waar we op dat moment langslopen (woonboot), wordt vol overtuiging beantwoord met 'een drijfhuis'. Geen speld tussen te krijgen. Beroemd in Nederland zijn ook de logische Cruijff quotes, zoals: ‘je moet schieten anders kun je niet scoren’ of ‘als je gelukkig wilt zijn moet je dingen doen waar je gelukkig van wordt’. Heel logisch, maar in de praktijk niet altijd vanzelfsprekend waarmee deze logica – al dan niet onbedoeld – een soms grappige diepgang heeft.

Semiotiek: inspiratie voor beter samenwerken

Al denkend over taal en logica herinner ik mij een oud essay(*) dat ik lang geleden eens schreef met onderzoeker Martijn Duineveld. Het stuk ging onder meer in op de vraag hoe het veelal onzichtbare archeologische erfgoed in Nederland aan de man te brengen en wat voor archeologen de miscommunicatie-valkuilen zijn. Interessant in dit verband is het deel dat gaat over semiotiek (**), oftewel tekenleer. Heel kort door de bocht komt dit erop neer dat de werkelijkheid, zoals wij deze waarnemen, kennen en daarover met elkaar communiceren geen afspiegeling is van de dingen an sich maar een menselijke constructie.

Alles wat wij dus over die 'werkelijkheid' zeggen is dan eigenlijk een persoons-, groeps- of cultuur- gebonden interpretatie. Onze kennis, beeldvorming, waardering etc. is dan ook afhankelijk van de betekenissen die wij aan de tekens in de wereld toekennen. Achter deze wat taalfilosofische benadering van de door ons gekende en gedeelde 'werkelijkheid' schuilt onder meer het inzicht waarom we soms zo verrassend slecht met elkaar praten, elkaar slecht begrijpen, inefficiënt vergaderen of slecht samenwerken. We wisselen onze gedachten via woorden met elkaar uit, maar de kennis, beelden, associaties, gedachten en verwachtingen die achter die woorden en zinnen schuil gaan, stemmen in de praktijk niet vaak overeen. Dat denken we vaak van wel, maar is niet zo. Hier hangt dan ook het welbekende en dure woord 'aanname' mee samen. Duur, want door aannames gaat in elk bedrijf veel geld verloren.

Aangezien elk mens anders is, heeft dit tot gevolg dat wat voor de een heel logisch is, dit voor een ander helemaal niet zo hoeft te zijn. Wat we hiervan wijzer kunnen worden is het besef dat wat we aan elkaar vertellen of uitleggen nooit exact dezelfde betekenis, gevoel of 'waarheid' heeft als hoe het door de 'zender' bedoeld is.

Semiotiek: goed begrijpen

Een les die ik zelf hieruit getrokken heb is om bijvoorbeeld aan mijn kinderen te vragen of ze (in eigen woorden) kunnen herhalen wat ik net aan ze gevraagd heb. Dit is soms heel verhelderend! Op het werk is een dergelijke vraag uiteraard minder constructief ;-) maar helpt het door zélf een korte terugkoppeling te geven door  vragen te stellen als: 'klopt het dat...' of 'begrijp ik goed dat...'. Een directe collega van mij is hierin van nature ‘een meester’ en werkt hierdoor ook heel effectief samen met andere mensen. Bijkomend voordeel is dat die andere mensen zich vaak 'goed begrepen' voelen! Een andere tip is om, bijvoorbeeld bij een nieuwe baan, je de ‘taal’ van die afdeling zo snel mogelijk eigen te maken. Vraag naar een begrippenlijst of afkortingenlijst. Of wanneer je betrokken raakt bij projecten, zorg er dan voor dat je bekend wordt met de Prince2 projectsystematiek (Foundation).

Sneller redeneren

Terug naar het logisch denken, dat in verhouding staat tot het natuurlijk denken. Dit natuurlijk denken is de meest basale manier van denken waarbij gedachten natuurlijke verbindingen en daarmee patronen in de hersens vormen. Door herhaling raken deze patronen ingesleten waardoor na een aantal keer een zelfde gedachte als meer juist wordt ervaren dan als het voor het eerst wordt gezegd. Vergelijk gedachten met regenwater dat neervalt op een berg (de hersens). De eerste keer volgt het water z’n weg naar beneden. Na meerdere regenbuien ontstaan in het berglandschap ingesleten geultjes waarlangs het water naar beneden stroomt.

Logisch denken kadert als het ware het natuurlijk denken in, doordat het inzoemt op die zaken die een vanzelfsprekend gevolg zijn van iets anders. Het regenwater van hierboven komt daarmee dan in een stroomversnelling. Logisch denken kan in die zin worden opgevat als sneller redeneren.

De Logica-valkuil

Logisch denken is dus heel doeltreffend en een beproefde manier van effectief of efficient denken. Tegelijk is deze vorm van denken niet per definitie succesvol, bijvoorbeeld in geval van overleg en samenwerking met andere mensen. De logica van de een hoeft niet overeen te komen met de logica van de ander (zie ook het stukje over semiotiek hierboven). Toch lijken veel mensen hier van uit te gaan en kunnen bijvoorbeeld hun (logische) standpunt – al dan niet met stemverheffing – keer op keer herhalen. Het toelichten van en laten meebeleven van je eigen denkproces en logica kan helpen om het begrip van een ander te vergroten. Omgekeerd geldt dit uiteraard ook, bijvoorbeeld door te vragen: kun je (nog) eens uitleggen hoe je dit bedoelt of waarom je dit denkt?

  

(*) https://www.academia.edu/2002895/_2003_Geen_Kookboek_Cultuurhistorie._Essay_over_de_representatie_van_het_archeologisch_erfgoed._concept_3.2
(**) http://nl.wikipedia.org/wiki/Semiotiek

Denken 360°

Een van de technieken van beter denken is afkomstig van Edward de Bono en gaat over C.A.F. en O.P.V.. Deze afkortingen staan voor Consideration of All Factors en Other People’s Views. Beide hangen met elkaar samen en komen erop neer dat je voorafgaand en tijdens ideevorming om je heen kijkt en alle mogelijkheden in scope houdt en overweegt/meeneemt in het denkproces. Kortom, zaken vanuit een ander perspectief bekijken en, zoals we dat zo fijn in het (oud-)Nederlands kunnen zeggen: 'niet met oogkleppen op'.

Luisteren

Goed luisteren naar de meningen en invalshoeken van andere mensen zou ik hier ook onder willen scharen. Een inkopper misschien, maar blijkbaar vinden veel mensen dit moeilijk. Mensen laten zich gauw (af)leiden door hun eigen gedachten en denken terwijl iemand anders aan het praten is na over wat ze willen zeggen. Of wat ook vaak gebeurt: vallen de gesprekspartner in de rede om de eigen gedachtenstroom zo snel mogelijk op tafel te leggen. Het spreekt voor zich dat dit niet de meest constructieve vorm van denken en interactie is en niet het maximale uit de C.A.F. en O.P.V. technieken haalt. Kortom: een goede denker kan goed luisteren.

Beter goed ‘gejat’

Deze C.A.F.- en O.P.V.-technieken zijn daarom vanzelfsprekend ook van toepassing op het centrale thema van deze blog; over beter denken (effectief denken) en denkbewustzijn (kritisch denken). Over deze zaken worden op internet geregeld heel interessante dingen geschreven maar het is soms even zoeken! Vanuit dit gezichtpunt (lees: vanuit deze ‘denk-techniek’) zijn dan ook niet eerder deze informatieve denkbronnen bijeen gebracht.

Enjoy Thinking!

Veel plezier dus met alle verwijzingen! Ben je zelf iets interessants tegengekomen dat hier bij past? Laat het weten dan voeg ik het toe!

Blogs

http://ilsemeelberghs.wordpress.com/home/
http://gossekorte.blogspot.nl/2013/10/edward-de-bono-beter-denken.html
http://www.raamstijn.nl/eenblogjeom/
http://www.august.co.uk/blog/
  

Websites

http://nl.wikipedia.org/wiki/Denken
http://www.concept-denken.nl/denken/soorten-denken
http://ipik.edu.my/KBAT_WEBv2/opv.html
https://essentieelleren.wordpress.com/page/4/
http://omdenken.nl/meedenken/
http://www.criticalthinking.org/pages/critical-thinking-where-to-begin/796
http://www.thinkwatson.com/mythinkingstyles
http://www.effectivethinking.me/
http://www.nationale-denktank.nl/
http://www.innovbook.com/category/how-to-innovate/
http://www.happynews.nl/
https://www.youtube.com/user/DialoguesHouse020/videos
http://topdocumentaryfilms.com/the-human-mind/
http://patrick.familiekoning.com/2014/04/16/leergang-lateraal-denken-lateraal-denken/
http://wij-leren.nl/leren-denken.php
http://www.kritischdenken.info/