Fit brein? 5 tips!

Een fit en gezond brein krijgen en houden is voor veel mensen goud waard. Ik geloof niet dat alleen fysieke gezondheid in een directe relatie staat tot beter denken. Want dat zou betekenen dat de beste denkers onder topatleten gezocht moeten worden. Wel lijken me onderstaande punten van positieve invloed. Doe er je voordeel mee en uiteraard zijn aanvullingen welkom!

1. Eat - Move - Sleep

Wij zijn biologische wezens, met behoeften die ook voor veel dieren gelden. Ik geloof dat meer geluk, een fit brein, beter denken, etc. zit tussen te veel en te weinig. Het draait daarbij dus om de balans. De no-brainers die samenhangen met een gezonde levensstijl kent iedereen wel: niet roken, niet teveel drinken, voldoende slapen, voldoende bewegen, gezond eten, niet stressen maar lachen, etc. Een movement die deze balans behandelt en tips geeft voor een gezond leven heet Eat-Move-Sleep. Small choices. Big changes!

Ook dit soort berichten dragen bij aan een bewustzijn van wat gezond is en wat je misschien beter kunt laten...

2. Kind blijven

We onderscheiden de mens in een aantal categorieën, waaronder: baby, peuter, kleuter, puber, volwassene, oudere. Als we aannemen dat deze indeling slechts een mentale constructie is, houden we volgens mij alleen een lineair onderscheid over tussen jonger en ouder.

In het algemeen hebben mensen die langer hebben geleefd meer geleerd en meer meegemaakt. Dat maakt hen meer ervaren dan mensen die minder lang hebben geleefd. Maar dat gaat lang niet altijd op: een kind van 10 jaar kan meer wijsheid en sociale skills hebben opgebouwd, zich meer 'volwassen' gedragen of kan meer creatief zijn dan iemand van bijvoorbeeld 50 jaar.

Als vader van 3 jonge kinderen doe ik elke dag de ervaring op dat ik niet alleen veel leer aan mijn kinderen, maar dat ik ook veel leer van hen. Denk aan zaken als onbevangenheid, nieuwsgierigheid, humor, creativeit, eerlijkheid, liefde, speelsheid, blijheid. Dat geeft te denken over het contrast kind-volwassene. Meer kind blijven of worden vind ik daarom een belangrijke les voor een jeugdig brein. Dit prachtige YouTube filmpje sluit hier mooi op aan!

3. Positief zijn en doen

Ik geloof dat we in essentie sociale dieren zijn. leder mens is in meer of mindere mate op zoek naar hechting, erkenning, waardering, ondersteuning en liefde. Tienduizenden jaren hebben we als mens geleefd in kleine gemeenschappen. In groepen jagers-verzamelaars met een omvang van maximaal zo'n 70 mensen. Van oudsher hebben we elkaar ook hard nodig gehad. Voor bescherming, voldoende voeding, zorg in geval van ziekte, etc.
We leven voor het eerst in de menselijke geschiedenis in een tijd die ongekend dynamisch is. Met uitzonderlijk veel mensen, een hoge technologische ontwikkeling, in vrijheid, met relatief hoge welvaart en we leven in een niet te onderschatten informatiemaatschappij.

Het lijkt er soms op dat we elkaar niet meer nodig hebben, we zijn 'geïndividualiseerd'. Ik geloof hier niet zo in en denk dat we elkaar wel degelijk nodig hebben, op een onbaatzuchtige manier. Ik denk dat een gezonde, positieve verbondenheid met andere mensen leidt tot innerlijke voldoening en daarmee minder stress, eenzaamheid, angststoornissen en andere 'ongemakken'. Ook dat draagt bij aan een fit en gezond brein! Zoek daarom actief verbinding met nieuwe mensen, breek niet af maar bouw op. Help elkaar waar je kan en verwacht daar niets voor terug. Realistisch in het leven staan is prima, beter is het om positief te zijn en te doen. Als een kind (zie boven). En zoals Beyoncé Knowles ooit zong: 'If I surround myself with positive things, I'll gain prosperity'. 

Dat bijna iedereen gevoelig is voor positiviteit, bewijst dit leuke filmpje, de Moving train party!

4. Nieuwe dingen doen

Vroeger leek op de lagere school de zomervakantie wel een eeuwigheid te duren. Sowieso lijkt de periode waarin je kind was veel langer dan naarmate je ouder wordt. Toch tikken de seconden niet sneller. Dit heeft onder meer te maken met het feit dat je als kind continu nieuwe prikkels en ervaringen op doet. Geen dag lijkt hetzelfde. Tijdsbeleving is daarom relatief. Wie daarom een lang en energiek leven nastreeft doet er goed aan om, net als een kind, continu nieuwe dingen te doen en te ontdekken, nieuwe mensen te ontmoeten, routines te doorbreken en knopen door te hakken. Beter denken is doen! 

Blijf niet hangen in het verleden en leef ook niet teveel naar de toekomst, maar leef in het nu.

5. Geluksbewustzijn

Bij een fit en gezond brein hoort ook een mate van geluksbewustzijn. Als je niet bewust kan genieten, is het leven meer oppervlakkig en vaak minder prettig. Als je gelukkig wilt zijn moet je dingen doen waar je gelukkig van wordt, aldus een Cruijffiaanse uitspraak. Gelukkig dus maar dat YouTube barst van de inspiratiefilmpjes voor een gelukkig leven. Zo maakt bijvoorbeeld dit filmpje van 'The Minimalists' over A rich life with less stuff op een leuke manier inzichtelijk dat geluk niet in een hoog salaris, een goede carrière of in veel spullen zit. Maar juist in gezondheid, relaties, groei, bijdrage en community.

Indrukwekkend vind ik bijvoorbeeld ook deze speech van Steve Jobs uit 2005, waarin hij aan de afgestudeerden van Stanford University enkele waardevolle levenslessen meegeeft.

Voorkom deze denkfouten

In deze blog beschreef ik eerder een aantal interessante denkboeken. Hieronder licht ik een bijzonder aardig boek uit, over “De kunst van het heldere denken, 52 denkfouten die je beter aan anderen kunt overlaten" door auteur Rolf Dobelli.

Auteur: Rolf Dobelli | Jaar: 2014

Blz: 200 | Prijs: 12,50 euro

ISBN: 9789023477624

Briljant beschreven denkfouten

“Een stuk papier wordt dubbelgevouwen, nog eens dubbelgevouwen, en nog eens en nog eens. Hoe dik zal het zijn als het vijftig keer is dubbelgevouwen?” Zelf dacht ik iets van richting een meter, het bleek honderd miljoen kilometer! Een van de vele voorbeelden uit bovengenoemd boek over denkfouten. Dit voorbeeld ging in op het punt dat ons brein lineaire groei intuïtief begrijpt, maar dat we geen gevoel hebben voor exponentiele (of percentuele) groei.

Het boek staat vol briljant geschreven denkfouten die wij mensen maken. Briljant, omdat het boek niet alleen leerzaam en onderhoudend is maar ook vlot geschreven en humoristisch. De Oostenrijkse schrijver, Rolf Dobelli, schreef de 52 denkfouten als columns in de Frankfurter Allgemeine Zeitung en in de Zwitserse SonntagsZeitung.

De auteur betoogt dat we als mens een miljoen jaar hebben geleefd als jager/verzamelaar – en dat we pas de laatste duizend jaar dit bestaan langzaam achter ons laten. We leven daarom in een snelle, technologisch ontwikkelde informatiemaatschappij, maar nemen hierin wel onze prehistorische instincten mee. Vooral als we systematisch moeten denken, maar tegelijkertijd op oeroude emoties afgaan, gaat er van alles mis. Soms leidt dit tot grappige situaties, maar vaak kunnen de vergissingen behoorlijk verwoestend uitpakken. Dobelli neemt onze ergste fouten onder de loep en geeft advies hoe ze te vermijden. 

Helder denken blijkt moeilijker dan je zou verwachten, want ons brein zet ons regelmatig op het verkeerde spoor! Het boek behandelt fouten als social proof, survivorship bias, wederkerigheid, autoriteitsgeloof, framing, keuzeparadox, groupthink, foute causaliteit, et cetera.

Enkele voorbeelden

Het halo-effect

Bij deze denkfout veroorzaakt één kwaliteit van een persoon (bijvoorbeeld leeftijd, lengte of status) een positieve of negatieve indruk, die al het andere ‘overstraalt’ en zo de indruk van het geheel onevenredig beïnvloedt. Zo hebben veel onderzoeken aangetoond dat we mooie mensen automatisch aardiger, eerlijker en intelligenter vinden. Aantrekkelijke mensen maken ook aantoonbaar makkelijker carrière. Het effect is al op school te zien, waar leraren goed uitziende scholieren onbewust meer aandacht én betere cijfers geven.

Het contrast-effect

Als mens hebben we moeite met absolute beoordelingen. Zo beschouwen we iets als mooier, duurder, groter, et cetera, als we tegelijk iets lelijks, goedkoops, kleins, et cetera voor ons zien. Zonder het contrast-effect zouden discountzaken ondenkbaar zijn. Een product dat van honderd naar zeventig euro is afgeprijsd, lijkt goedkoper dan een product dat altijd al zeventig euro kostte. Dan mag het toch geen rol spelen wat de oorspronkelijke prijs was. En Dobelli in vorm: ‘Als je als vrouw op zoek bent naar een man, ga dan nooit uit in gezelschap van je vriendinnen die fotomodel zijn. Mannen zullen je minder aantrekkelijk vinden dan je werkelijk bent. Ga alleen uit. Nog Beter: neem twee lelijke vriendinnen mee naar het feestje.’

De survivorship bias

De betekenis van deze denkfout is letterlijk: ‘overlevenden vertekening’. Het betekent dat je het vooruitzicht op succes systematisch overschat, omdat in het gewone leven succes een grotere zichtbaarheid produceert dan mislukking. Achter elke succesvolle schrijver, popartiest, kunstenaar of app-bouwer gaan honderd andere schuil met producten, diensten of ideeën die niet verkochten of tot wasdom groeiden. En achter ieder van hen weer honderd andere, die niet op de juiste plek op de juiste plaats waren of niet de juiste connecties hadden. ‘Tip: bezoek zo vaak mogelijk de laatste rustplaatsen van ooit veelbelovende projecten, investeringen en carrières. Een treurige wandeling, maar heel gezond.’

De sunk cost fallacy

Dit laatste voorbeeld vind ik zelf een heel herkenbare. Het komt erop neer dat mensen eenmaal geïnvesteerde energie, geld, vertrouwen of liefde moeilijk kunnen negeren als ze met het oog op de toekomst besluiten moeten maken. Het geïnvesteerde wordt dan een motief om door te gaan, zelfs als het objectief gezien geen zin meer heeft. Hoe meer er al is geïnvesteerd, en hoe groter de sunk costs dus zijn, des te sterker is het streven het project voort te zetten. Dat we toch vaak deze denkfout maken komt doordat we ernaar streven om consistent te zijn. Consistentie is een signaal voor geloofwaardigheid; tegenstrijdigheden zijn ons een gruwel. ‘Als we besluiten een project halverwege op te geven, generen we tegenstrijdigheid door toe te geven dat we vroeger anders dachten dan nu. Door met een zinloos project verder te gaan schuiven we die pijnlijke ontdekking op de lange b aan. We lijken dan een tijdje langer consistent.’ Dobelli sluit dit hoofdstukje af met: ‘Rationeel beslissen betekent dat je de opgelopen kosten negeert. Het maakt niet uit wat je al hebt geïnvesteerd, alleen het nu en jouw inschatting van de toekomst zijn van belang.’

Plus?

Een nuttig, interessant en overtuigend boek: bondig geschreven en prettig leesbaar. Achterin het boek is een uitvoerige literatuurlijst opgenomen, per denkfout geordend. Voor slechts 12,50 euro een must have!

Min?

Het aantal van 52 denkfouten is best wel veel. Door de korte hoofdstukken leg je het boek dan wel gemakkelijk weg om later verder te lezen, maar hierdoor betrapte ik me erop dat ik sommige denkfouten herlas. Maar ach, dat is zeker geen verspilde tijd en leuk om bij het kerstdiner een paar mooie verhalen te kunnen oplepelen!


Ken je nog meer interessante 'denkboeken' die ik nog niet heb vermeld in deze blog? Laat het me weten dan zet ik die erbij, alvast dank!

Ben jij een beelddenker?

In deze blog leg ik uit wat beelddenken is, wat daar (on)handig aan is en hoe je kunt testen of jij zelf een beelddenker bent. Ook geef ik voorbeelden hoe je met beelddenkers kunt omgaan en tot slot een link naar een interessant TED-filmpje over sterk leiderschap.

Geboren beelddenkers 

Iedereen is een geboren beelddenker. Simpelweg omdat de taal nog moet worden geleerd. Als peuter leer je langzaam maar zeker dat de klanken betekenissen hebben en je via woorden met elkaar kunt 'praten'. Dat vervolgens jouw logica niet hoeft overeen te stemmen met de logica van iemand anders, schreef ik eerder deze blog met een stukje over semiotiek.

Hoewel we een leven lang een voorkeur houden voor beelden, leren de meeste mensen vooral in woorden te denken. Beelddenkers houden echter een voorkeur voor beelden in plaats van taal. Daarmee denken beelddenkers dus op een iets andere manier dan taaldenkers. Uiteraard kunnen de meeste mensen beide: zowel beelddenken als taaldenken, maar is meestal een van beide meer dominant aanwezig. Volgens studies schijnt het beelddenken zelfs een aangeboren eigenschap te zijn. Mogelijk dat 1 op de 10 mensen een beelddenker is.
Het beelddenken wordt ook wel aangeduid als visueel ruimtelijk denken. Een leestip is deze pdf, van psycholoog Linda Kreger-Silverman. Daarnaast zijn er diverse boeken over dit onderwerp verschenen, bijvoorbeeld:

• Denken in Beelden van Tineke Verdoes
• Beelden in je Hoofd van Lot Blom
• De kracht van beelddenken van Ghislaine Bromberger, of
• Beelddenken in de praktijk van Anneke Bezem en Marion van de Cootwijk.

Test

Wil je testen in welke mate je een beelddenker bent? Doe dan deze test!

Nog niet overtuigd? Doe dan deze test (tel het aantal keer 'ja'):

01. Denk je vooral in beelden in plaats van woorden?
02. Weet je dingen zonder goed te kunnen uitleggen waarom?
03. Los je problemen op ongebruikelijke wijze op?
04. Heb je een levendige verbeelding?
05. Herinner je je wat je ziet en vergeet je wat je hoort?
06. Bent je (erg) slecht in spellen?
07. Kunt je zaken visualiseren uit verschillende perspectieven?
08. Ben je organisatorisch gehandicapt?
09. Verlies je vaak het bewustzijn van tijd?
10. Lees je liever een kaart dan mondelinge aanwijzingen te volgen?
11. Herinner je je plaatsen te vinden die je slechts een maal bezocht?
12. Is je handschrift voor anderen moeilijk leesbaar?
13. Kun je aanvoelen wat anderen voelen?
14. Ben je musikaal, artistiek of mechanisch aangelegd?
15. Weet je meer dan anderen denken dat je weet?
16. Heb je een hekel aan spreken voor een groep mensen?
17. Voelde je je knapper naarmate je ouder werd?
18. Bent je een slaaf van je computer?

Heb je 10 vragen met 'ja' beantwoord? Gefeliciteerd, dan ben je zeer waarschijnlijk een beelddenker!

Onhandig

Beelddenkers hebben het vaak lastig op school, omdat het (talige) schoolsysteem veel waarde hecht aan structuur, regels, concentratie, volgorde, details, herhaling en kennis. Voor ouders, leerkrachten en medeleerlingen kan de omgang met beelddenkers soms lastig zijn. En daardoor ook voor de beelddenkers zelf. Ik kan hier ook een woordje over meepraten, omdat mijn middelbare schoolperiode allesbehalve soepel verliep. Ik kon bijvoorbeeld uren kijken naar de rijtjes Duitse, Franse en Engelse woordjes, die ik de volgende dag even gemakkelijk weer vergeten was. En ook nu nog heb ik vaak moeite met namen van mensen, terwijl ik direct een gezicht voor ogen heb. Voor diegene die mij kennen: dit is dus niets persoonlijks, ik kan hier niets aan doen!

Handig

De meerwaarde van beelddenkers komen vaak pas later tot uiting. Kwaliteiten zijn bijvoorbeeld:

brede belangstelling

empathisch vermogen

creativiteit

doorzettingsvermogen

inzicht

overzicht

humor

verbanden leggen

Kortom, kwaliteiten die in veel organisaties zeer welkom zijn! Ik vind het dan ook bijzonder dat het aspect beelddenken bij veel mensen een relatief onbekend begrip is. Als je weet hebt van elkaars denkvoorkeuren, stel ik me zo voor dat dit de samenwerking kan bevorderen.

Corporate Storytelling & Leiderschap

Ben je een collega of manager van een beelddenker, besef je dan dat alleen tekst minder goed overkomt dan een plaatje (bijvoorbeeld een mindmap) of een beeldend verhaal.

Een goed verhaal verricht volgens Erik Mathlener dan ook wonderen als het gaat om bijvoorbeeld effectief verandermanagement en sterke samenwerking. Hier is ieder mens gevoelig voor en beelddenkers nog het meest.

Tot slot een mooi voorbeeld (TED filmpje) van een beeldend verhaal over sterk leiderschap. Een verhaal dat begint met een bijzonder voorbeeld van militair leiderschap. Vervolgens biedt het filmpje mooie inzichten over de kernwaarden van leiderschap. Ook leuke omdenkers, zoals waarom het geen probleem is wanneer Gandhi een hoge bonus zou hebben ontvangen!

Beter Groepsdenken: zó doe je dat

Over het verbeteren van groepsdenken valt veel te zeggen. Hieronder een eerste bijdrage. Ik som een aantal basisregels op voor efficiënt vergaderen, wijs op enkele denkfouten en aanbevelingen bij groepsdenken en belicht een effectieve groepsdenkmethode. Vergaderen zal nooit meer hetzelfde zijn!

Basisregels bij vergaderen

Iedereen die wel eens vergadert herkent het wel: een onduidelijk doel van de vergadering, geen vooraf ingediende agenda, niet voorbereide collega's en geen vastgelegde actiepunten na de vergadering. Ik zou zeggen: stop daarmee en gebruik dit lijstje. Uiteraard aan te vullen of te schrappen naar eigen behoefte:

• Het overleg begint én eindigt stipt op tijd
• Laatkomers worden niet bijgepraat - het overleg gaat door
• Doel van het overleg is  herhaald  en voor iedereen helder
• Er wordt niet afgeweken van de agendapunten
• Formuleer wat je wilt zeggen kort en bondig
• Iedereen kan uitpraten en luistert naar elkaar
• Accepteer een onderbreking als een onderwerp te lang duurt of als er van het agendapunt wordt afgeweken
• Beperk je tot het agendapunt dat aan de orde is
• Voeg alleen toe wat nog niet is gezegd
• Er is een maximale tijd per agendapunt
• Benoem zodra het overleg niet efficiënt verloopt
• Bij besluiten wordt expliciet gevraagd om akkoord van iedereen. Besluit wordt vastgelegd (direct met de laptop).
• Benoem bij actiepunten de actie-houder en opleverdatum. Leg dit vast (direct met de laptop) en stuur dit de deelnemers na afloop toe.
• Het doel van het overleg is bereikt.

Het gevaar van consensus

Uiteraard zijn bovenstaande basisregels slechts voorwaardelijk om tot enige constructieve uitwisseling van gedachten te komen. Over de kwaliteit van innovatief groepsdenken zegt dit nog niet zo veel - maar daarover straks meer. Eerst enkele denkfouten bij vergaderen. In het boek 'De kunst van het heldere denken' (zie blog over de beste denkboeken) benoemt Rolf Dobelli het gevaar van consensus. Dit treedt namelijk als vanzelf op wanneer mensen (onder tijdsdruk) met elkaar samenwerken en vergaderen. Je kunt dit herkennen wanneer je bij jezelf of anderen merkt dat meningen, ideeën of overtuigingen niet worden uitgesproken. Hiervoor kunnen diverse redenen zijn: je wilt niet dwarsliggen, je bent niet zeker (genoeg) van je zaak, de anderen zijn het grondig met elkaar eens en dat zijn toch ook intelligente mensen, et cetera. Uit zelfbehoud wil je geen spelbreker zijn die de eensgezindheid verstoort. Dit is een voedingsbodem voor consensus vanuit groepsdruk. Soms kan dit niet veel kwaad, maar het kan ook leiden tot grote fouten en fatale besluiten. Onder normale omstandigheden zou je zelf niet achter dit soort besluiten staan.

Aanbevelingen

Wees je dus bewust van dit soort processen, waarbij het behoud van de harmonie, consensus en zelfcensuur in de groep belangrijker is dan de vrijheid en openheid van de kritisch meedenkende deelnemers.
Een belangrijke onderzoeker over dit onderwerp is Irving Janis. Hij beschreef de denkfouten die mensen maken wanneer zij gezamenlijke besluiten maken. The theory also reveals how pressures for conformity restricts the thinking of the group and stifles individual creativity and independent thought. In zijn boek 'Group Think' uit 1982 deed hij ook een aantal aanbevelingen om de fouten bij groepsdenken te voorkomen. Enkele hiervan zijn:

• De manager of voorzitter accepteert en bevordert het leveren van kritiek op zijn oordelen.
• De manager of voorzitter uit zijn/haar persoonlijke voorkeuren niet bij de start van een overleg maar creëert juist een open sfeer.
• Laat tegelijk verschillende groepen onder leiding van verschillende personen aan hetzelfde probleem werken.
• Eén of meer experts van buitenaf of gekwalificeerde collega’s die niet bij de groep horen, moeten regelmatig worden uitgenodigd voor inbreng in de discussie om kritisch te kijken naar de eerdere groepsopvattingen.
• Op elke bijeenkomst van de groep moet minstens één groepslid optreden als ‘advocaat van de duivel’.
• Na een voorlopige overeenkomst in de groep moet er enige tijd (dagen) gepauzeerd worden voordat een definitief besluit wordt genomen. Hierdoor ontstaat ruimte voor eventuele nieuwe gedachtevorming.

Effectieve groepsdenk-methode

Naast de gevaren en aanbevelingen rond beter groepsdenken bestaan er ook een aantal denktechnieken. Een van de meest bekende, is die van Edward de Bono. Hij ontwikkelde de groepsdenk-methode van de zes denkhoeden.

Naast een voorzitter, die het volgen van de denkmethode bewaakt, worden stapsgewijs verschillende denkrollen doorlopen. Het groepsdenkproces wordt opgesplitst in fases die door gekleurde hoeden wordt voorgesteld (zie voor inhoud de afbeelding). Dus alsof iedereen een gekleurde hoed op heeft waarbinnen de uitwisseling van gedachten plaatsvindt. Doordat elke stap bewust aan bod komt, wordt niet alleen het consensusgevaar (zie boven) voorkomen maar ook bijvoorbeeld de creativiteit en daarmee kwaliteit en effectiviteit van het overleg vergroot. Een belangrijke meerwaarde is dat deelnemers elkaar niet meer kunnen 'beconcurreren' op bijvoorbeeld het neersabelen van ideeën (de zwarte hoed), maar op inhoud van elke fase. Dus als je niet iets creatiefs hebt toe te voegen in de groene fase dan moet je je mond houden (te bewaken door de voorzitter en andere deelnemers). Hiermee wordt ook voorkomen dat bepaalde, meer dominante deelnemers een overleg kunnen overheersen. Juist alle deelnemers komen in gelijke mate aan bod. Dit zorgt voor meer balans, meer gelijkwaardigheid en daarmee een beter denkproces bij de deelnemers en 'opbrengst' van het overleg. De uitdaging bij deze methode van de zes denkhoeden is om de deelnemers bij elk van de denkfases te betrekken en niet dat ieder in zijn/haar 'comfortzone' van denken blijft steken met daarmee een contraproductief effect.

Net als elke denktechniek, vergt ook deze methode enige oefening. De opbrengst kan echter enorm zijn. Ook wat betreft cultuur en gedrag buiten de bijeenkomsten om. Geïnteresseerd? Om dit op te pakken heb ik enige documentatie beschikbaar. Stuur maar een berichtje, ik deel dit graag. Veel succes!!

Beter Denken Is Doen!

Vrije Denkers

'Je bent op je creatiefst wanneer je 5 jaar bent en als je 8 bent is die creativiteit gehalveerd. Tegen je 44e beland je in een staat van terminale serieusheid.' Zo begint dit briljante filmpje van 'de Vrije Denkers' Arthur Kruisman en Patrick Donath.
Een van de boodschappen is dat je beter denkt door te doen, wanneer je hiermee je vaste gewoontes en overtuigingen doorbreekt. Dus onderzoek, probeer, vraag, struikel en faal: doorbreek vooral je routine! Want je leert beter te denken, meer creatief te denken door uit je 'vastgeroeste' denkpatronen te breken. Dit is een bewust proces, een keus. Dus kom op: uit je 'comfort zone'! Als je wilt dat dingen en mensen veranderen en verbeteren moet je beginnen met jezelf in beweging te zetten. Een belangrijke les die ik even geleden heb geleerd bij de Droomfabriek. Een aanrader!

Noodzakelijke Revolutie

In het kader van De Week van de Duurzaamheid gaf filosoof en trendwatcher Ruud Veltenaar op mijn werk een lezing over de 'Noodzakelijke Revolutie'. Over hoe de wereld en de planeet gaat veranderen en welke impact dat heeft op onze samenleving. Ook hier een belangrijke boodschap: als je je open stelt voor wat er al is verandert en wat er gaat veranderen in de wereld (bijvoorbeeld op het gebied van klimaat), dan kun je maar een ding doen: in beweging komen. Zie ook de dag van de duurzaamheid en deze blog van Ruud Veltenaar.

SuperPromoters

Voor mijn werk was ik deze week uitgenodigd voor een workshop in het kader van 'SuperPromoters'. Een inspirerende lezing werd gegeven door Rijn Vogelaar, gespecialiseerd in het onderwerp 'enthousiasme'. Zijn credo: 'Nothing great was ever achieved without enthusiasm' (Ralph Waldo Emerson). Zonder enthousiasme weinig beweging, dus zie hier een belangrijke voorwaarde voor elk veranderingstraject en implementatiemanagement. 
Rijn Vogelaar verwoordt op zijn website een van de redenen waarom ik deze beterdenkenblog ben begonnen. Namelijk dat veel organisaties het probleemdenken tot standaard hebben verheven. Als meer bedrijven zouden denken en doen vanuit enthousiasme is dat niets minder dan een denkrevolutie. En een mooi voorbeeld van omdenken!

Hierover valt nog veel meer te schrijven, maar graag sluit ik enthousiast af met dit filmpje dat Rijn Vogelaar tijdens zijn lezing liet zien. Ineens begrijp je hoe Barack Obama president van Amerika werd.., Fired Up Ready To Go!

De Beste Denkboeken

Thinking Man, Su Blackwell

In mijn eerste blog beloofde ik een aantal denkboeken te belichten. Ik had er toen al een paar op het oog, maar inmiddels stijgt het aantal interessante boeken flink! Een paar boeken heb ik aangeschaft en gelezen. Een groter aantal wacht geduldig tot mijn eerstvolgende vakantie...

Hieronder dus een korte beschrijving van 'de beste' denkboeken en aanverwante onderwerpen.

Weet/ken je nog een titel die ik over het hoofd heb gezien? Ik hoor het graag, dan voeg ik deze toe. Beter Denken begint hier... veel denkplezier!


1. Beter Denken | Edward de Bono | ISBN: 9789043015110
De Bono beschrijft een aantal praktische, eenvoudige en effectieve methoden waarmee we onze manier van denken, beslissingen nemen en problemen oplossen kunnen verbeteren. 'U leert:

• Uw denkprocessen te verbeteren door uw perceptie te ontwikkelen
• Uw denkvaardigheden optimaal te benutten
• Een onderscheid te maken tussen uw intelligentie en uw denken
• Goede, toekomstgerichte beslissingen te nemen

U kunt beter leren denken dan u nu doet! Met dit boek ontdekt u hoe.'



2. De Kunst van het Heldere Denken | Rolf Dobelli | ISBN: 9789023477624
Een miljoen jaar lang heeft de mens geleefd als jager of verzamelaar – en pas de laatste duizend jaar laat hij dat bestaan langzaam achter zich. Maar zo gemakkelijk komen we niet van onze prehistorische instincten af. Met name als we, in onze moderne omstandigheden, systematisch moeten denken, maar tegelijkertijd op oeroude emoties afgaan, gaat er van alles en nog wat fout. En die vergissingen kunnen behoorlijk verwoestend uitpakken. Rolf Dobelli neemt onze ergste fouten onder de loep en geeft advies hoe ze te vermijden.

We leren bijvoorbeeld waarom we onze eigen kennis stelselmatig overschatten; waarom iets niet juister wordt als miljoenen mensen het voor waar aanzien; waarom we theorieën blijven koesteren, zelfs als ze aantoonbaar onjuist zijn. Het boek is naast inhoudsvol ook op een humoristische wijze geschreven.


3. Creativiteit Hoe? Zo! | Igor Byttebier | ISBN: 9789020950175
Een vernieuwend en inspirerend boek met de beste inzichten en tips om de creativiteit van jezelf en je organisatie beter te benutten.
Geïllustreerd met vele praktische voorbeelden.
Origineel vormgegeven, volledig in kleur met vele illustraties en schema's
Verrassend efficiënte methodes, zowel voor het bedenken van nieuwe ideeën als voor het uitwerken ervan.
Dit boek geeft de lezer een rondleiding in zijn eigen denken en helpt hem de eigen creativiteit te ontdekken. Ook wordt aandacht besteed aan het creatief proces en de creativiteit met de groep om te eindigen met creativiteitsmanagement. Het boek bestaat uit blauwe, rode en gele ruimtes die elk op een eigen wijze het creatief leerproces weergeven, respectievelijk qua inzicht, gevoel en inspiratie.
Het boek is geïllustreerd met vele schema's tekeningen, foto's, oefeningen en checklist.



4. Ja-maar... Omdenken | Berthold Gunster | ISBN: 9789022996973
Dit praktische boekje laat in een notendop zien wat omdenken betekent en hoe je dat doet. Om in te bladeren, te grazen, ideeën op te doen, op het verkeerde been gezet te worden en vooral om je eigen creatieve vermogens te prikkelen. Kortom, om te kijken, denken en – vooral – creëren.
Berthold Gunster (1959) is grondlegger van de Ja-maar® filosofie. 









5. Beter leren Denken | Joke van Velzen | ISBN: 9789044128680
Het denken kan worden verbeterd door de denkvaardigheden te trainen. Maar is dat voldoende?
Via wetenschappelijke inzichten argumenteert dit boek dat het denken wordt verbeterd via het metacognitief denken. Metacognitief denken betekent kennis verwerven over de wijze waarop het denken wordt ingezet en gebruikt en deze kennis is essentieel in het verwerven van denkexpertise. Het verbeteren van het denken is in dit boek uitgewerkt als een lijn die loopt van het leren gebruiken van de denkvaardigheden tot en met het metacognitief denken.
Het oefenen van de denkvaardigheden met behulp van denkopdrachten is een eerste vereiste, maar het denken zal pas sterk verbeteren wanneer daarbij het metacognitief denken wordt aangesproken. Aan de hand van vele denkopdrachten wordt niet alleen het betoog ondersteund en de lezer uitgenodigd tot denken, maar wordt ook een lastig onderwerp als het denken zichtbaar gemaakt.


6. Het Slimme Onbewuste | Ap Dijksterhuis | ISBN: 9789035139435
Waarom helpt nadenken vaak niet bij het nemen van beslissingen? Waarom vinden we een liedje dat al weken op nummer 1 staat in de hitlijsten leuker dan een liedje dat we voor het eerst horen? En hadden Mozart en Einstein een beter functionerend bewustzijn dan wij, of was het hun onbewuste dat hen tot genieën maakte? We plaatsen het bewustzijn op een voetstuk, zien het als de kroon op de evolutie en denken dat het ons onderscheidt van andere dieren: dat het ons verstandig en rationeel maakt, dat het de baas is in ons brein en dat het ons gedrag stuurt. Ons onbewuste daarentegen zien we als ondergeschikt. Het is niet meer dan een hulpje van het bewustzijn. Freud zag het al als een vergaarbak van ellendige herinneringen en dierlijke driften die door het bewustzijn beteugeld moeten worden. Het slimme onbewuste laat zien dat deze zienswijze onzinnig is en dat juist het onbewuste allesbepalend is. Ons onbewuste stuurt (met een verwerkingscapaciteit die ongeveer 200.000 keer zo groot is als die van het bewustzijn) ons gedrag, ons denken en onze gevoelens. Ap Dijksterhuis weet op verbluffend heldere wijze duidelijk te maken hoe menselijk gedrag werkt.


7. Creatief Denken | Edward de Bono | ISBN: 9789047002833
Van de hand van Edward de Bono, bestsellerauteur van onder meer Zes denkende hoofddeksels en Gym voor je geest, is er nu het allesoverkoepelende magnum opus: Creatief denken. Met dit boek wil hij ons aanzetten ons denken te vernieuwen. Veel conflicten en problemen van honger en oorlog tot onze eigen problemen thuis en op het werk blijven onopgelost. Niet omdat ze niet op te lossen zijn, maar doordat we ze al jaren- of eeuwenlang op dezelfde manier bekijken. We kunnen de oplossing eenvoudigweg nog niet bedenken. De Bono beschrijft in Creatief denken de ontwikkeling van ons denken, legt uit hoe ons brein werkt en reikt ons vervolgens simpele, praktische en effectieve technieken aan om creatief te denken. Enkele van deze technieken zijn bekend uit zijn vorige boeken, zoals het lateraal denken en de zes denkende hoofddeksels, andere zijn nieuw ontwikkeld. Met Creatief denken leggen we de denklat een stuk hoger en leren we slimmer denken, waardoor we zowel op persoonlijk als op zakelijk niveau problemen creatiever oplossen en succesvoller worden.

8. Creatief denken - 101 ideeën om denkpatronen te doorbreken |
Rob Eastaway | ISBN: 9789058777362

Ons verstand draait vaak op routine; we denken op onze eigen vertrouwde manier en gebruiken logica die we eerder met succes hebben toegepast. Dit kan ons het gevoel geven dat we vastzitten in een sleur. We geven originele gedachten geen kans, kunnen sommige problemen niet afdoende oplossen en laten veel mogelijkheden onbenut.
CREATIEF DENKEN bevat een scala aan originele denkwijzen die een frisse kijk geven op alle aspecten van het leven: werk, vrije tijd en relaties.
Onze gedachten worden begrensd door factoren waar we ons vaak niet van bewust zijn. Als we weten wat onze beperkingen zijn, kunnen we proberen onze blik te verruimen. Dit boek bevat veel inspirerende ideeën die daarbij kunnen helpen. Je krijgt technieken aangereikt voor het oplossen van problemen en het nemen van beslissingen. Je leert ook je doelen op een praktische manier te verwezenlijken en je fantasie te gebruiken - zowel bij creatieve activiteiten als in het dagelijks leven.
Iedereen kan denkpatronen doorbreken en originele gedachten hebben.


9. 30 Days to Better Thinking and Better Living Through Critical Thinking | Richard Paul, Linda Elder | ISBN: 9780133092561

Better critical thinking can transform your life and help you improve every decision you make! Now, in just 30 days, master specific, easy-to-learn critical thinking techniques that help you cut through lies, gain insight, and make smarter choices in every area of your life -- from work and money to intimate relationships. World-renowned critical thinking experts Dr. Linda Elder and Dr. Richard Paul show how to overcome poor thinking habits caused by self-delusion or out-of-control emotions... clarify what you really want... recognize what you don’t know… ask better questions... resist brainwashing, manipulation, and hypocrisy... critically evaluate what you’re told by advertisers, politicians, your boss, and even your family… avoid worrying, conformism, and blame. Every day, you'll focus on a specific thinking habit, mastering practical strategies for achieving results, tracking your progress, gaining confidence, and getting smarter!

10. Unthink | Chris Paley | ISBN: 9781444779714

Your life is dominated by your unconscious mind: by thoughts you're unaware of and movements you don't realise you are making. Words, colours, mannerisms and other cues you don't realise are affecting you, change what you think. The confidence you have in your ability to reason and to consciously choose what to do is caused by a series of illusions that scientists are only just beginning to understand. The discovery of these illusions will change the way we see ourselves more than the discoveries of Darwin and Copernicus. Unthink explores the unconscious decisions we make, and covers a variety of topics, ranging from how we choose politicians and romantic partners to more abstract subjects such as whether we can consciously decide to move our fingers. The counter-intuitive observations that Chris makes in the book include: · If you want someone to fancy you, wear red and meet them somewhere frightening. · When waitresses repeat customers' orders back to them instead of just saying 'yes' they receive bigger tips. · To reduce your shopping bill, start at the beer and snacks end of the store and work backwards. · If you sit someone in an upright chair when you give them good news they will be prouder of their achievements. · Having a picture of your family on your desk might make you work harder, but you'll be rattier when you get home! Chris Paley shows us how we can understand ourselves and others better, by having a greater understanding of the way that the unconscious mind has an impact of the way we live our lives.



11. Praktijkboek dynamische oordeelsvorming | Martin van den Broek | ISBN: 9789062388738
Hoe kun je een vergadering goed laten verlopen? Hoe krijgen gesprekken het gewenste resultaat? Hoe kom je tot een goed en gedragen besluit? Individuele beslissingen en groepsbesluiten bepalen wat er in de wereld gebeurt. De huidige tijd noodzaakt mensen en organisaties om onder hoge tijdsdruk keuzes te maken. Dit heeft het risico van te snel genomen besluiten waarvan de consequenties onvoldoende zijn doordacht en die niet leiden tot het beoogde resultaat. Dit Praktijkboek biedt hulpmiddelen om als persoon in korte tijd te komen tot doordachte werkzame besluiten en als groep tot doordachte gedragen, werkzame besluiten.

De methode Dynamische Oordeelsvorming wordt in dit boek uitgelegd en toegelicht aan de hand van vele praktijkvoorbeelden. Het model ‘beschrijft hoe je individueel en als groep kunt komen tot heldere conclusies en gedegen besluiten’. Uitgangspunt is steeds de mens met een vraag: het startpunt tot een oordeelsvormingsproces.
Het boek beoogt ‘een middel te zijn tot ontwikkeling van mens en organisatie’. Anders gezegd: een middel om te komen tot een lerende organisatie. In een tijd waarin mensen steeds meer ondergeschikt lijken te worden aan de processen die de efficiency moeten verhogen is het bijzonder te noemen, dat in dit boek een model wordt gepresenteerd voor een organisatie waarin de menselijke maat richtinggevend is.


12. Briljante ideeën: hoe kom je erop? | Steven Johnson | ISBN: 9789029087513

Hoe ontstaan goede ideeën? Verschijnen ze als een donderslag bij heldere hemel, of juist niet? En waar komt die donderslag dan vandaan? Dit boek laat de lezer kennismaken met innovatief denken:

- Wat wordt verstaan onder de 10/10-regel?
- Wat houdt exaptatie in en welke elementen dragen bij aan het optimaliseren van je creatieve mogelijkheden?
- Hoe ontdek je wat voor rol jouw dromen en andere omgevingsfactoren spelen op je innovativiteit?
- Wat kun je zelf doen om een stroom van briljante ideeën op gang te brengen? 

Steven Johnson beantwoordt bovenstaande vragen en reconstrueert in dit boek de ontstaansgeschiedenis van baanbrekende ideeën van grote denkers, ondernemers en wetenschappers. Bestsellerauteur Steven Johnson toont zich een meester in het openen van elke verstarde geest. Met zijn frisse blik spoort hij zijn lezers aan om creatief te denken en de briljante ideeën te laten komen.


13. Denken in beelden | Tineke Verdoes | ISBN: 9789085606536
Denk jij in beelden? Dan kun je in dit boek lezen hoe dat werkt in je hersenen, wat er gebeurt, wanneer het gebeurt en waarom het gebeurt. Nog niet alles is duidelijk ook al is er al veel onderzoek naar gedaan. In ieder geval is nu wel aangetoond dat denken in beelden bestaat. Om de leerstof beter te begrijpen kun je oefenen met de opdrachten voor onder andere taal en rekenen die het makkelijker maken om op tijd klaar te zijn met je werk. Beelddenken komt veel voor, ook in combinatie met bijvoorbeeld dyslexie, ADHD, stoornissen in het autistisch spectrum, dyspraxie, dyscalculie.

Beelddenkers kunnen sommige dingen heel goed, ze zijn bijvoorbeeld heel creatief, en andere niet, ze hebben moeite met woorden en taal. De leerstof is meer afgestemd op talige eigenschappen, beelddenkers hebben daarom een probleem. Over hoe dat werkt in de hersenen kunnen kinderen in de basisschoolleeftijd, ouders, juffen en meesters lezen in Denken in beelden. De voorbeelden, tips en oefeningen zijn op het onderwijs geschreven en eenvoudig toe te passen. 

De combinatie van informatie op kindniveau en tips voor school maken van deze uitgave een waardevol instrument dat kinderen meer zelfvertrouwen kan geven.
Link: http://pdf.swphost.com/boeken/Denken_in_beelden_voorbeeld.pdf


14. De kracht van beelddenken | Ghislaine Bromberger | ISBN: 9789024416646
Met behulp van beelddenken wordt in dit boek het proces beschreven om op een creatieve wijze persoonlijke doelen en behoeftes, teamdoelen en -behoeftes en de doelen van de organisatie op het spoor te komen. Beelddenken is een wijze van bewustzijn dat ratio en intuïtie in verband brengt met elkaar waardoor je koers kunt bepalen.
De auteur presenteert een zevenstappenmethode die het proces ondersteunt. Praktisch uitvoerbare oefeningen worden aangereikt. De levendig verbeelde toekomst ondersteunt het kiezen en het handelen om - met de juiste koers - de visie te realiseren. De oefeningen kunnen op verschillende wijzen in zelfontworpen workshops, trainingen of coachtrajecten worden ingevlochten. Een afsluitend hoofdstuk geeft praktische tips waarmee trainingen kunnen worden verrijkt en ondersteund. Het boek is geschreven voor veranderkundigen: professionals, docenten en trainers - in opleiding - die met mensen werken, individueel en in organisaties.


15. De gids voor helder denken | Suzanne Weusten & Kees Kraaijeveld | ISBN: 9789081359290

Wil je beslissingen beter kunnen onderbouwen? Wil je helder leren nadenken over ingewikkelde problemen? Wil je denkfouten voorkomen? De gids voor helder denken wijst je de weg in je brein.

Dit boek (herziene heruitgave van 'Helder Denken. De routeplanner voor je brein' - 2010) is een praktische handleiding in helder denken. Het verschaft je gereedschap om je gedachten op een rij te zetten, hoofd- en bijzaken te onderscheiden en denkfouten te herkennen.

Aan de hand van voorbeelden, oefeningen en tips leer je weloverwogen een mening te formuleren en een beslissing te nemen. 

Helder denken is denken waar structuur in zit. Structuren snap je sneller als je ze voor je ziet. Alle denkstappen in dit boek zijn uitgetekend in fraai vormgegeven schemaatjes en Argumentenkaarten. Zoals een routeplanner automobilisten in de juiste richting stuurt, zo wijst dit boek je de beste route in je brein. Zo raak je nooit meer de weg kwijt.


16. Het oog kan zichzelf niet zien. Dialoog, de kunst van het samen denken | Els ten Hengel en Jan Bommerez | ISBN: 9789077341179

Als wereldleiders elkaar ontmoeten, wordt daarvoor vaak het woord 'dialoog' gebruikt. Vooral als er grote tegengestelde belangen spelen of wanneer er onderwerpen worden besproken die over grenzen heen reiken, lezen we in de krant dat 'er een dialoog op gang wordt gebracht'.

Tegenwoordig hoor je het woord echter ook steeds vaker in ondernemingen. Zei men vroeger: 'We hebben er nog eens stevig over gediscussieerd en we gaan het zo doen', nu zegt men bijvoorbeeld: 'Wij hebben een interessante dialoog gehad en we zijn tot de conclusie gekomen dat ...' Is de aard van de communicatie echt veranderd of wordt het woord 'dialoog' hier niet goed gebruikt?

In Het oog kan zichzelf niet zien leggen we je uit wat een dialoog is, wanneer je hem toepast en welke spelregels je in acht dient te nemen. We laten je zien dat je de dialoog kunt gebruiken om het potentieel van mensen, groepen en organisaties te exploreren en te benutten.


17. Beelddenken en begripsdenken, een wereld van verschil | Mechel Ensing en Coralien van Hattem | ISBN: 9789048431489
Denken in beelden kan iedereen. Wij worden er namelijk mee geboren. In onze opvoeding en op school leren wij vooral logisch redeneren. Daarom neemt het begripsdenken bij veel mensen snel de plaats in van het oorspronkelijke intuïtieve beelddenken. Maar niet bij iedereen en bij niemand compleet.

De 'Atlas van het beelddenken' beschrijft de wereld van beelddenkers: hun denkwijzen, hun manier van communiceren en de (werk)omgevingen waarin zij zich prettig voelen. De Atlas laat ook de verschillen zien in communiceren, ordenen en werken met begripsdenkers.


Met de Atlas van het beelddenken willen de auteurs een brede groep mensen informeren; niet alleen beelddenkers maar ook hun collega's, leidinggevenden, familie, coaches, trainers, docenten en iedereen die met hen in aanraking komt. Het uitgangspunt is om wederzijds begrip te kweken. De Atlas knipt de theorie en de praktijk van beelddenken op in overzichtelijke stukken. Zo kan iedereen zelf weer de stukken aan elkaar leggen tot een compleet en eigen beeld.



18. Ons feilbare denken (Thinking, fast and slow) | Daniel Kahneman | ISBN: 9789047006473

Psycholoog Daniel Kahneman is de grondlegger van de gedragseconomie en de geluksstudies. Hij maakte korte metten met het idee van de rationeel calculerende mens die in zijn eigen voordeel handelt. Daarvoor in de plaats introduceerde hij de feilbare menselijke psyche in de economie, gekenmerkt door gebrekkig oordeelsvermogen in onzekere omstandigheden. Voor zijn baanbrekend onderzoek won hij in 2002 als eerste psycholoog de Nobelprijs voor de economie.

Kahnemans onderzoek heeft grote invloed gehad op auteurs als Malcolm Gladwell 'Het beslissende moment', Nassim Taleb 'De zwarte zwaan' en Steven Levitt 'Freakonomics'.

Het boek werd meer dan 30.000 keer verkocht, en de term 'Ons feilbare denken' komt in allerlei discussies boven.


19. Het grote vindingrijkboek | David Van Der Kooij | ISBN: 9789461938732

Het Grote Vindingrijkboek is een boek vol inspiratie en informatie voor leerkrachten in het basisonderwijs over een onderwerp waar veel over gesproken wordt: creatief denken. Wat het is, waarom het zo belangrijk is voor ons allemaal en vooral hoe we creatief denken binnen het onderwijs de broodnodige aandacht kunnen geven. Prikkelende achtergronden, praktische lesideeën en persoonlijke anekdotes maken dit boek tot een caleidoscoop van mogelijkheden voor leraren, schoolleiders en iedereen die kinderen wil verrijken met creativiteit!